Human papilloma virüsü (HPV) erkekler ve kadınlara cinsel ilişki ile bulaşır. HPV bu sinsi yapısı nedeniyle bireyler tarafından kolay farkedilmeyen, bunun yanında dünyada en sık görülen bulaşıcı hastalıklardan birine yol açar. HPV bulaştıktan sonra kadın ve erkeklerde kötü huylu hastalıklara neden olabilir. Geçmişte özellikle kadınlarda ciddi sağlık sorunları yaratan bu mikrop için yeni üretilen bir aşı ile bütün dünyada korkutucu bir hastalık olmaktan çıkmaya başladı.
HPV Nasıl Bulaşır?
Daha önce HPV yani Human Papilloma Virüsü ile karşılaşmamış bir kadın veya erkeğe korunmasız birkaç cinsel ilişki sonrasında bu virüs geçebilir. Bu geçiş sonrasında virüs hızlı biçimde cinsel organları oluşturan dokuları oluşturan bazı hücreler içine girer. HPV bulaşma sonrasında hücre çekirdeği içindeki genetik materyale (DNA) yerleşir. HPV bir kişinin hücrelerindeki genetik materyali içinde çok uzun yıllar boyunca sessiz olarak kalabilir hatta herhangi bir belirti ortaya çıkmadığı için bu kişi yaşamının sonuna kadar bunun farkında olmayabilir.
Dünyanın birçok bölgesinde yapılan araştırmalara göre toplumun yaklaşık olarak %25’i yani her dört erkek veya kadından biri HPV ile karşılaşmış ve bu virüs hücreler içinde yerleşmiş bulunmuştur. Bu durumda Türkiye nüfusunu 80 milyon kişi olarak kabul edersek toplumda erkek veya kadın olarak 20 milyon kişi HPV için taşıyıcı durumdadır. Bu taşıyıcı kişilerde gelecekte bazı kadınlarda rahim ağzı kanseri ve erkeklerde ise ağızda veya makat bölgesinde iyi huylu (genital siğiller) veya kötü huylu hastalıklar oluşabilir.
HPV Aşısı Kimlere Yapılmalı?
2006 yılında geliştirilen HPV aşısı öncelikli olarak daha önce karşılaşmamış 9 ve 14 yaş arası erkek ve kız çocuklara bu mikrobun bulaşmasını engellemek için kullanılmaya başlanmıştı. Uygun yaşta aşı yaptıran çocuklarda yaşamlarının ileri dönemlerinde HPV bulaşması sonrasında görülen hastalıklar neredeyse tamamen engellenebilir. Bir toplumun önemli bir kısmı aşılandığında HPV aşısı yaptırmamış kişilerde de HPV iltihabı görülme şansı azalır. Gebelerde ve halihazırda ciddi bir hastalık geçiren kişilerde HPV aşısı yapılması önerilmez.
Günümüzde elde edilen bilimsel araştırma sonuçlarına göre 15 ve 45 yaş arası erkek ve kadınlarda HPV aşısı yapılması önerilmeye başlanmıştır. Bu yaşlarda aşı yapılması ile gelecekte HPV bulaşmasına bağlı hastalıklarda belirgin azalma saptanmıştır. Bunun yanında bir HPV DNA testi yapılarak HPV türünü taşıdığı saptanan kişilerde aşı yapılması bu virüsün vücuttan temizlenmesini sağlamaz. HPV aşısının HPV mikrobuna karşı tedavi edici özelliği yoktur. Kadınlara HPV aşısı yapılsa da rahim ağzındaki hücrelerden smear (yayma) yapılmasına devam edilmelidir.
HPV Aşısı Türleri
(Büyütmek için tıklayın)
Günümüzde HPV aşısı bir firma tarafından sadece iki değişik biçimde üretilmektedir. Gardasil adlı aşı dört tür HPV mikrobuna (6, 11, 16, 18) karşı etkili olur. Yeni çıkan Gardasil 9 adlı aşı ise dokuz tür HPV mikrobuna (6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58) karşı etkilidir. Doğal olarak Gardasil 9 aşısı kullanılması HPV bulaşması ve buna bağlı hastalıkların önlenmesi açısından daha etkili olacaktır.
HPV Aşısı Nasıl Yapılır?
HPV aşısı iğne ile injeksiyon biçiminde koldan kas içine yapılabilir. Çocuklarda (9-14 yaş) HPV aşısı 6-12 ay aralıklı olarak iki aşı yapılması yaşam boyu etkili olacaktır. Çocuklarda 5 aydan kısa aralıkla HPV aşısı yapılmışsa, yeterli koruma sağlayabilmek için üçüncü doz HPV aşısı yapılmalıdır. HPV aşısı 15-45 yaş arasındaki yetişkinlerde ilk ay, ikinci ve altıncı ayda olmak üzere üç dozda yapılmalıdır.
HPV Aşısı Yan Etkileri
Bu aşı üretimi sırasında canlı virüs kullanılmadığı için çok güvenlidir. Bu aşı yapıldıktan sonra aşı etkisiyle HPV bulaşması durumu oluşmayacaktır. Aşı kullanımı sonrasında diğer aşılarda olduğu gibi aşı yapılan yerde ciltte kızarıklık veya şişlik, ateş, baş ağrısı, yorgunluk hissi, bulantı, kas ve eklem ağrıları görülebilir, günümüze kadar önemli başka bir yan etki saptanmamıştır. Daha önceden ağır allerji durumları yaşayan kişilerde aşı yapıldıktan sonra allerji görülebilir.